Khi say, bạn có còn là chính mình?
Một góc nhìn từ Phật giáo và tín ngưỡng dân gian Tôi từng có một người bạn, rất trầm tính. Nhưng mỗi lần say, cậu ấy như biến thành một con người hoàn toàn khác: nói nhiều, cười to, có lần còn… tụng một đoạn chú lạ đến rợn người.
Hỏi lại, bạn tôi nói không nhớ gì cả. Lúc đầu tôi nghĩ: “Chắc do rư.ợu.” Nhưng càng nghe, càng đọc, tôi mới hiểu – có thể có thứ gì sâu hơn đang xảy ra. Trong dân gian, người ta gọi đó là… hở vía. Người say là người ý thức không còn nắm rõ thân tâm, giống như ngôi nhà mở cửa giữa đêm khuya. Không khoá, không sáng đèn thứ gì đi ngang, lang thang, cũng có thể… ghé vào “trú tạm”.
Ở Thái, Lào, Miến… Người ta kiêng uống rư.ợu ở nơi âm khí nặng. Vì khi say, tâm không còn trụ được nơi thân, người dễ trở thành “cầu nối” giữa các tầng tồn tại nơi cõi người và các cõi khác có thể giao thoa. Ở Tây Tạng, trạng thái đó được gọi là “trượt thức” (consciousness slipping) một sự lơi lỏng giữa thân và tâm, khi “sóng tín hiệu” mở mà không có ai kiểm soát đầu phát.
Trong Phật giáo – rư.ợu là một trong Ngũ Giới cần giữ. Không phải vì rư.ợu xấu, mà vì rư.ợu làm mê tâm – mất chánh niệm. Mà khi không còn chánh niệm, Thân – Khẩu – Ý dễ tạo nghiệp, nói điều tổn thương mà không biết, làm điều sai trái mà không nhớ. Tưởng là mình. Nhưng… có khi không còn là mình nữa.
Một vị thầy từng nói với tôi: “Người tỉnh thì giữ được tâm. Người say – nếu chưa đủ tu, dễ để tâm bị dắt đi bởi nghiệp.” Vì không phải ai say cũng “bị nhập”. Nhưng nếu tâm loạn, trí yếu, thân mệt, thì dễ trở thành một “kênh mở sóng” mà bên nào cũng có thể bắt được. Và tôi chợt hiểu: Có những lúc ta tưởng là “chỉ đang say”… Nhưng thật ra, một thứ khác đang sống giùm mình.